Familie van Santen, bewoners van Boerderij Damakker
Al in de negentiende eeuw werd de boerderij Damakker gebouwd door een vermogend man. Later in die eeuw betrok de Familie Van Santen de boerderij en bleef daar tot in de tweede helft van de twintigste eeuw wonen en werken. In dit blok willen we u een beeld schetsen van het leven op die boerderij en wie de mensen waren die er gewoond hebben. De oudste foto die we van de familie Van Santen hebben kunnen bemachtigen via het familiearchief van Mevr. W. Wisgerhof- Van Santen staat hieronder afgebeeld. De familie bestond uit Moeder, Vader en 13 kinderen. Het jongetje dat links staat is Jan van Santen de vader van Mevr. Willy Wisgerhof-Van Santen. Hij is op deze foto 15 jaar. Wat helaas vaker gebeurde in die tijd was het feit dat men na een kort ziekbed soms plotseling overleed. Dat gebeurde in dit gezin met de ‘spil’ van de familie Van Santen, namelijk de moeder die op 49-jarige leeftijd is overleden. Dat was natuurlijk een geweldige klap voor het gezin. Een relatief jonge vader die achterbleef met maar liefst 13 kinderen die allemaal gevoed en gekleed moesten worden. En deze boer was zeker geen rijke herenboer! Bewondering rest ons voor de manier waarop dit gezin er toch door is gekomen!
Op deze foto staan: links staand: Jan, daarnaast Wim (arm leunend op vader Willem), achter vader staat Job, daarnaast Driek, en even verderop staat Brand, daarnaast Gerrie en Stien en Ank. Naast vader Willem de kleine Ko en achter de theepot Janneke, daarnaast Moeder Aaltje met de jongste op schoot, dat is Bart, De twee kleuters zittend naast de tafel zijn links Marinus en rechts Mina.
Foto: Vader en Moeder van Santen voor de boerderij Damakker.
Foto: Pa, Willy, Alie, Ma, Gerrie en op schoot Aartje van Santen (1930).
Op deze familiefoto zien we nu de tweede generatie Van Santen, vader Van Santen staat hier in het midden en het jongetje van een vorige foto is nu een familievader geworden. Hij gold als een vrij conservatieve man die de dingen graag zo liet als ze waren. Moeder Van Santen daarentegen was zonder meer progressief te noemen en stimuleerde vooral ook haar dochters om zich te ontwikkelen. Het gezin kreeg 7 kinderen die hier allen afgebeeld staan. Foto: Familie Van Santen in de jaren veertig. Vooraan links Aart, daarnaast in witte jurk Tina, tweede rij: links Gerrie, dan Alie, dan Pa en tussen Pa en Ma Willy en naast Ma Aartje. Achter Pa nog zichtbaar Wim. Op de achtergrond de schuur die bij de boerderij hoort.
Foto: De vier zusjes Van Santen hier afgebeeld in 1933 in de tuin van de boerderij Damakker. Links staat Willy, daarnaast Gerrie, de kleinste is Aartje en de grootste is Alie (overleden in 2014).
Foto: De drie zusters Van Santen, links Gerrie, midden Alie en rechts Willy.
Foto: Henk Theunissen (links), Agent Wouter van Zwetselaar en Jan Wisgerhof anno 1943. Jan en Henk waren goede vrienden.
Foto: Jagersgroep bij Boerderij Damakker vóór de Tweede Wereldoorlog. Tweede van rechts een jonge Jan van Santen.
Al ligt de Boerderij Damakker aan de rand van het grondgebied van Otterlo, de Tweede Wereldoorlog is hier zeker niet ongemerkt voorbijgegaan. Ook de evacuees uit Arnhem en omgeving wisten de boerderij te vinden en de familie Van Santen nam maar liefst zeven onderduikers/evacuees in huis! Een foto uit die donkere tijd staat hieronder. Wie meer over Otterlo in oorlogstijd wil weten kan de website: www.slagomotterlo.nl raadplegen. Wij hebben daarin mijn boek “Otterlo vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog” grotendeels in aparte hoofdstukken opgedeeld en gepubliceerd. Uit de vele literatuur die beschikbaar is blijkt dat de vijf oorlogsjaren een heel belangrijke invloed op de ontwikkeling van Otterlo als gemeenschap hebben gehad.
Foto: Onderduiker Cees Jansen uit Arnhem staat hier in de wei bij de boerderij Damakker te praten met Willy en op de voorgrond Aartje Van Santen. Omdat de omgeving goed overzichtelijk was kon hij het zich permitteren om af en toe naar buiten te gaan. De evacuees sliepen in de hooiberg naast de boerderij. Het paard werd de volgende dag door de Duitsers in beslag genomen, dat vond Jan van Santen echt heel erg! Daar sprak hij nog jaren over.
Foto: Eindelijk is de oorlog voorbij. Deze foto is op 16 april 1945 genomen vlak bij de Damakker! Maar het ergste moest nog komen….. In de nacht van 16 op 17 april 1945 kwam een horde van 800-1000 Duitse militairen vanuit de Hoenderloseweg Otterlo binnenvallen in een poging om door de Canadees/Engelse linies heen te breken, richting de Grebbenberg. Op 17 april was Otterlo pas echt weer vrij gebied!
Foto: De bevrijders rijden bij de boerderij Damakker op 16 april 1945. De soldaat in lichte overall durft zich al buiten de tank te wagen, maar in de tank is de Gunner alert gebleven.
Foto: Een Engelse tank met extra bepantsering rijdt de weg naar Damakker op. Het is 16 april 1945. Dit was het eerste weerzien met onze bevrijders! Maar er zou nog een ‘hete’ nacht volgen (Zie hierboven).
Foto: Een gepantserde auto met Engelse vlag in top rijdt in colonne op de wegen rondom Damakker, ook op de 16 april 1945. Zij gingen hierna richting Barneveld/Voorthuizen
De vier unieke bovenstaande foto’s geven het historisch moment van de bevrijding van Otterlo op 16 april 1945 goed weer. Er zou echter nog een verbeten strijd in de nacht van 16 op 17 april 1945 plaatsvinden nadat de Duitsers volkomen onverwacht een doorbraak probeerde te forceren vanuit de Hoenderloseweg door de geallieerde linies naar het westen, met als doel het bereiken van de Grebbenberg linie die nog in Duitse handen was.
Foto: Bevrijding op 17 april 1945 van Otterlo en kort erna bevrijdings-feest in het dorp. Praalwagens maar ook een versierde tank (links)!! Op deze foto staan Henk van Egdom, Wim (neef) en Willy van Santen, daarachter Henny Hazeleger en twee zussen van Santen.
Foto: De padvindersgroep in Otterlo achter de Waldhoorn. In het wit gekleed staat Willy van Santen die bij de Familie Grevers werkte. Jan Grevers staat geheel rechts.
Wij hebben in dit blok over de Familie van Santen, die op de boerderij Damakker heeft gewoond, geprobeerd om een beeld te schetsen van het leven op en om die boerderij in de eerste helft van de twintigste eeuw. Daarin hebben natuurlijk vooral de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld. We besluiten deze serie met een sportief beeld, namelijk de populairste sport in Otterlo, Koning Voetbal. Het is niet het beste team wat SV Otterlo heeft voortgebracht maar het was in ieder geval een vriendenclub dat is goed te zien op hun gezichten.
Foto: Voetbalelftal SV Otterlo. O.a. 2de van links achteraan: Jan Wisgerhof, 3de van links: Jan van Arp; 4de van links: Wim van de Brink; 5de van links Dick Jansen; 6de van links Breus Versteeg; 7de van links Koelewijn. Voorste rij: 1ste van links Gerrit de Wit; 2de van links Gies de Wit; 3de van links Bart Joosten; 4de van links Dick Florissen (keeper) en meest rechts geknield: Wim Bos.
Boerderij van Familie van Santen anno 1935 geschilderd door de Graaf. Deze boerderij is in 1945 afgebrand en op dezelfde plaats aan het begin van de Edeseweg in Otterlo weer opgebouwd. Hij dateerde van 1664! Deze boerderij is dus niet de Damakker maar werd wel heel lang bewoond óók door een familie Van Santen. Met recht kan men in Otterlo spreken van een dynastie Van Santen!
Bron: Familiefoto’s en tekst beschikbaar gesteld door Mevr. Willy Wisgerhof- van Santen en toelichting foto’s door Dhr. Wim van Santen waarvoor hartelijk dank!