Bekende Gebouwen en Mensen in Otterlo
Inleiding
Hoe kan men zich beter een dorpsbeeld vormen dan naar het verleden, wat betreft gebouwen en zijn bewoners, te kijken? Welnu dan is men in Otterlo aan het goede adres! Het dorp bestaat al sinds het jaar 855 en heeft dus een rijke historie. Het was een hoofdzakelijk agrarische gemeenschap maar er zijn een aantal kenmerkende gebouwen en vooral ook opvallende mensen die er woonden en werkten die het vermelden zeker waard zijn.
We beginnen in het centrum van het dorp waarin al eeuwenlang De Waldhoorn het middelpunt vormt als ‘Logement met vergunning’, hier omstreeks 1900 afgebeeld met deze tekst in het glas boven de voordeur. Op de foto zit, met witte kap op, de Wed. van Ee, rechts dochter Gerritje en staand links zoon Gerrit met zijn vrouw Wijmpje van de Brink en kind op schoot. Rechts ligt de gelagkamer en links was de woonkamer. Rechts achter de schuur voor paarden en koetsen. Links achter de woonkamer is het boerderij gedeelte. Otterlo lag heel strategisch op een kruispunt van wegen vandaar de ANWB-handwijzer. Links de weg naar Hoenderloo, Deelen en Apeldoorn. Rechts de weg naar Harskamp.
De Waldhoorn, 1906.
Een oude foto van het centrum van Otterlo waar de wandelaar nog heel rustig midden op de weg kan lopen. Achteraan rechts staat de Lagere school, nu de Erica school en u kijkt als het ware de Dorpsstraat in. De fotograaf stond ter hoogte van waar nu de Waldhoorn ligt.
Ericaschool 1920.
Ook anno 1920 is deze opname van ’t Witte Hoes aan de Dorpsstraat. Nu staat de fotograaf voor het pand waar tegenwoordig Grand Café Kruller, het vroegere Jagersrust, is gevestigd. Links op de voorgrond een melkkar geladen met melkbussen en centraal als wit gebouw, ’t Witte Hoes, toen nog als dokterswoning in gebruik.
’t Witte Hoes, 1920.
Sfeerbepalend was zeker ook de boerderij van Teunissen aan de Dorpsstraat. Twee vrouwen steken de weg net over. Deze boerderij is helaas allang uit het dorpsbeeld verdwenen.
Boerderij Teunissen, 1920.
Langs de Bovenweg, een natuurlijke grens van de dorpskern van Otterlo, lag het ‘Huisje in de Del’ dat werd bewoond door Jan en Jantje Harmsen die hier samen op de foto staan. Zoals heel gebruikelijk in die tijd had Jan Harmsen twee beroepen, namelijk veeboer en doodgraver. Op die manier kwam men toch nog aan een redelijk inkomen.
'Huisje in de Del’, 1920.
Op het terrein van wat nu het Nationaal Park De Hoge Veluwe is, lag vroeger een gehucht dat De Bunt genoemd werd. Toen Anton Kröller zijn landgoed liet omrasteren heeft hij de families die De Bunt bewoonden uitgekocht en alternatieve woningen aangeboden buiten het Park. Toen is het agrarische stuk grond weer teruggegeven aan de natuur. Varkenshandelaar Jan van Loenen zit op de foto uit 1908 rechts op het hek, naast familielid Jan Malgo, tweede van links is Hendrik van Loenen en achter hem zijn moeder. De vrouw van Jan staat met dochtertje Riek op de arm in het midden. Achteraan op deze foto staat nog een knecht van de familie van Loenen. De Bunt lag zeer eenzaam langs de Houtkampweg tussen Hoenderloo en de plaats waar nu het Museum ligt. In het landschap kan men nog resten van die kleine nederzetting terugvinden.
De Bunt, De Hoge Veluwe, 1908.
Omstreeks 1910 staan hier Jan van Loenen met vrouw en kinderen afgebeeld. Geurt staat links, Gerard zit bij zijn moeder op schoot en rechts dochter Riek. Kinderen droegen in die tijd wel vaker meisjeskleding, zeker wanneer ze ‘mooi’ op de foto moesten staan!
De Bunt, Familie van Loenen, 1910.
Op een van de voorgaande foto’s spraken we van resten die nog in het landschap te zien zijn van de plaats waar de Bunt heeft gelegen. Hier ziet u zo’n opvallende plaats, pal langs de Houtkampweg tussen Museum en Hoenderloo, een stuk rode klinkerweg markeert dat stuk. De drie bomen naast elkaar zijn een stille herinnering aan die vervlogen tijd.
De Bunt anno 2017.
Vlakbij het Kröller Müller Museum ligt de voormalige boerderij De Pampelt. Hier woonde de Familie van Veldhuizen. Dit huis lag vlakbij de Bunt en ook deze foto dateert van omstreeks 1910 en is vrijwel zeker gemaakt door Jan Malgo uit Arnhem, familielid van de Familie van Loenen. Geurt van Veldhuizen was boer maar werkte ook in het bos. Links staat Evert, ook bekend onder zijn roepnaam ‘De Oostganger’ omdat hij in Indië gevochten had. Staand achter Willempje van Veldhuizen- van den Ham staat het dienstmeisje Heintje van de Brink.
De Pampelt, De Hoge Veluwe, 1910.
Zo ziet de Pampelt er tegenwoordig uit. Het huis staat weliswaar nog op dezelfde plaats alleen de bestemming is veranderd, geen boerderij meer maar nu geschikt gemaakt voor personeel van het Nationaal Park de Hoge Veluwe. De mooie Zonnewijzer staat een beetje verloren buiten de omheining van het terrein.
De Pampelt, anno 2017.
In het landelijke gebied net buiten de dorpskern van Otterlo lagen drie boerderijen aan het Mosselsepad, vlakbij de Heideweg/Buurtweg. In de bovenste boerderij, nog met een waterput, woonde de Familie van de Brink.
Oude Boerderij, Mosselsepad, 1930.
Een oude foto uit 1915, gemaakt door fotograaf Mens uit Ede. Dit is de boerderij Oud-Beekdal aan de Roekelseweg. Omdat de heidevelden direct in de omgeving lagen hadden de boeren relatief veel schapen. Hier staat boer en schapenherder Speelziek centraal en links zien we zijn familieleden.
Boerderij Oud-Beekdal, 1915.
Centraal in het dorp Otterlo aan het begin van de Edeseweg stond een zeer oude boerderij van de Familie Van Santen. Deze foto dateert uit de jaren twintig. Mina van Santen staat met twee emmers in de handen in de stalopening en Gerrie van Santen zit op de bank. In 1945 werd de boerderij tijdens de gevechten in de Slag om Otterlo in brand geschoten. Op dezelfde plaats is de boerderij herbouwd maar nu staat de voorkant precies aan de andere kant.
Boerderij Familie Van Santen.
Ook op deze foto de oorspronkelijk boerderij van de familie Van Santen die stamt uit 1664 (!). Mina van Santen met drie van haar kinderen voor de boerderij aan de Edeseweg. Op de rechterfoto staan links Marius en rechts Bart van Santen.
Boerderij en Familie Van Santen.